We beginnen meteen goed. Wat is liefde voor jou?
Ha, dat is een goede… Voor mij is liefde de onvoorwaardelijke acceptatie van alles wat er is. Bij jezelf. En van daaruit ontstaat dan liefde voor een ander. Als je je werkelijk met een ander wilt kunnen verbinden moet je eerst met jezelf kunnen verbinden. Dan pas kun je er ook volledig zijn vóór die ander, open en nieuwsgierig. Dat is een voorwaarde voor echt dieper contact. Als je volledig jezelf kan zijn, en de ander ertoe uitnodigt om dat ook te zijn, dan ontstaan de mooiste dingen.

Is je relatie met een ander dan zo sterk afhankelijk van je relatie met jezelf?
De uitdagingen die je hebt met anderen zeggen meer over je eigen uitdagingen dan over de ander. Wat een ander bij jou teweeg brengt, of als je een afkeer tegen iemand ervaart, is dat niet zozeer een kwaliteit van de ander, als wel dat je inwendig onderzoek kunt doen: ‘Waarom maakt dit nou zoveel bij mij los?’ En dat zegt natuurlijk alles over jou. In de kern ligt dat altijd bij jezelf. En wat je er dan mee doet, dat is aan ieder individu zelf. Als je daarvan wilt leren heb je de mogelijkheid om dat te doen.

Waarom zou je daarvan willen leren?
Ja, waarom ga je een bepaalde cursus doen? Dat kan dan een heel plat verhaal zijn als ‘Voor mijn werk is dat zo belangrijk’. Ja oke dat is vaak zo, en zeker als je jong bent dan is het heel fijn om jezelf te ontwikkelen op professioneel vlak. Maar op een gegeven moment gaat die ontwikkelingsvraag wat dieper dan alleen maar methodisch of vakinhoudelijk iets leren.

Stel, je hebt een aantal relaties gehad, en iedere keer na een jaar loopt dat niet meer zo lekker. Dan kun je je afvragen waar dat nou aan ligt. Ligt dat iedere keer aan de ander of doe ik daar zelf ook iets in? En als je daar op een gegeven moment van baalt dan wordt de bereidheid om dat te onderzoeken steeds groter. En als je dat onderzoekt en daarin iets kan veranderen in hoe je naar de dingen kijkt, verwacht je ook dat dat in het vervolg anders zou kunnen gaan.

Ik liep zelf ook tegen grenzen aan, in mijn dertiger jaren best veel. Dan ga je yoga doen en mindfulness, je bent allemaal dingen aan het proberen om af te zijn van die ongemakken die je ervaart. Totdat je erachter komt dat het wegduwen van die ongemakken ze alleen maar sterker maakt. Dus die weerstand neemt alleen maar toe.

Wat doe je dan met die ongemakken, als je ze niet wegduwt?
Je zakt er maar in. Op het moment dat je het verzet volledig los kan laten en je overgeeft aan wat er is, ontstaat er ruimte voor heling.

Ik ben in 2018 gaan wandelen, van de Pyreneeën naar Santiago de Compostella, dan ben je 5 weken onderweg zeg maar. Dat zijn hele waardevolle momenten geweest die me een hele andere kijk geven op het leven, op mezelf. Als je me 5 jaar daarvoor had gezegd: ‘Jij gaat een keer de camino lopen’ dan had ik hard gelachen: ‘Wat is dat nou voor onzin!’ Maar je gaat pas lopen op het moment dat je je geroepen voelt. Dat kan een fase in je leven zijn, of dat je ouder wordt. Daardoor kun je je gaan afvragen: waarom loop ik nou iedere keer tegen dit probleem aan?

Op de Camino ga je met volledig onbekenden heel snel de diepte in. Daar heb ik echt vrienden voor het leven gemaakt. Ik kan me herinneren dat ik daar liep en praatte met een vrouw. En die zei: ik kom hier zulke mooie, warme mensen tegen. Dus ik vroeg: Waarom denk je dat dat komt? Daar had ze niet meteen een antwoord op. Dus ik zei, dat komt omdat je zelf ook een heel mooi en warm mens bent. Dus je trekt aan wat je uitzendt.

Als jij jezelf kan zijn, en open bent, zul je zien dat de ander dat ook doet. En dan gaat de communicatie en het luisteren eigenlijk vanzelf.

Hoe zit dat dat dan op het werk?
Mensen hebben thuis en op het werk vaak een andere rol. Zonder nou allemaal clichés op te halen, maar als je in de bouw zit, zit daar een bepaald stigma bij, en een verwachting: je moet flink zijn. Terwijl je thuis in je veilige omgeving, waar je echt jezelf bent, misschien wel heel zacht, open en vriendelijk bent. Maar op de bouwplaats is het gewoon: ‘Hé eikel!’. Dan wordt die stoere, macho-kant naar boven geduwd. Terwijl dat misschien helemaal niet bij jou past. Je kunt dan niet jezelf zijn.

Wat wint een team erbij als mensen zichzelf kunnen zijn op het werk?
Het is bijna een open deur. Als je binnen een team volledig jezelf kunt zijn is dat superveilig. Waarbij je je niet anders voor hoeft te doen dan je bent, er geen verborgen agenda’s zijn, dat is alleen maar win-win. En dat is natuurlijk een enorme boost voor de samenwerking en wat je met elkaar kunt bereiken. Omdat je elkaar ook iets gunt, en elkaar begrijpt, en voor elkaar klaarstaat. Dat is heel warm. Dat is liefde.

Als organisatie win je daarmee dat ziekte in zo’n team niet zoveel voorkomt. Ze zijn super gemotiveerd, ze zijn super enthousiast en ze vinden het leuk om hun werk te doen, omdat ze dat met elkaar naar een hoger plan tillen.

Is dat niet onrealistisch?
Als ik zie hoe ik binnen een team als FAC-genoten zit, de facilitators bij RWS. Iedereen heeft daar een eigen belang, als zelfstandige. En iedereen deelt een ervaring met elkaar, namelijk het LEF Future center. Iedereen die daarin zit is zo eager om te delen, te leren en te ontwikkelen met elkaar. Er zit geen enkele druk om iets te moeten, maar het gaat echt vanuit nieuwsgierigheid en de wil om elkaar te helpen. Dat maakt ook dat je er heel veel voor over hebt om die relatie in stand te houden. Als je ziet hoeveel liefde en berichtjes en kaartjes, cadeautjes en telefoontjes ik vanuit die groep krijg nu ik mijn heup heb gebroken, dat heb ik nog niet eerder meegemaakt, zo intens. Dat ik die warmte nu ervaar is ook grotendeels een gevolg dat ik die warmte meer ben gaan geven. Dat krijg je dus kennelijk terug.

Hoe werkt dat nu we allemaal op afstand zitten met Corona. Kun je nu nog even goed verbinding voelen tussen collega’s?
Ondanks dat we op afstand zitten heb ik wel heel veel warmte ervaren door gebaren die buiten de camera om gebeuren. Ik heb hele verbindende momenten gehad met mensen die niet bij mij in de huiskamer waren. Ik heb uiteindelijk wel een voorkeur voor écht live contact. Omdat daar heel veel in gebeurt: je komt in iemands ruimte, iemand komt in jouw ruimte. Er gebeurt van alles waar we geeneens weet van hebben. Je zintuigen worden nog meer geprikkeld. En online heb je dat minder. Maar dat je uiteindelijk ook online echte verbindende contacten kunt onderhouden staat voor mij buiten kijf.

Heel veel mensen voelen zich eenzaam en zeggen dat ze het echte contact met collega’s missen. Dus hoe zorg je dan voor die verbinding online?
Dat is de vraag. Waar het uiteindelijk op neer komt is: hoe authentiek kun je zelf zijn. Ja, ik mis ook de contacten met collega’s, de warmte, de knuffels. Maar de interessante vraag is: ‘Wat mis je dan vooral?’ En de vervolgvraag is dan ‘Wat maakt dat dan bij je los?’ En misschien kom je er dan wel achter dat je eigenlijk helemaal niet zo goed alleen kan zijn, en dat je graag mensen om je heen hebt omdat die afleiden van het alleen zijn. Zou kunnen. Maar hoe fijn is het om dat te weten en je daar niet tegen te verzetten.

Kijk, ik lees ook de berichten dat er veel meer geweld is in huis, dat kinderen onderdrukt worden, soms gewoon mishandeld, partners die het zwaar hebben met elkaar. Als je de ruimte hebt, en een grote tuin, kun je daar nog aan ontsnappen. Maar als je op 60 vierkante meter met z’n 5en op elkaar geplakt zit, en misschien je baan kwijt bent, kan ik me voorstellen dat dat een kruitvat is waar heel veel gebeurt. Maar durf je daar dan nog over te praten met anderen. Want daar komt natuurlijk heel veel schaamte naar boven. En door die schaamte weg te stoppen en te doen alsof de wereld er allemaal maar rooskleurig uitziet, ben je op dat moment enorm veel stress aan het wegslikken. Dat kropt zich op en dat gaat er een keer uitkomen. Met als gevolg dat je uitvalt of wat dan ook.

Hoe kunnen collega’s elkaar hiermee helpen?
Als een collega het ergens moeilijk mee heeft, oke, dan is het niet erg. Maar je laat elkaar niet aan je lot over, en je begeleidt daarin. Maar hoe kun je dat doen als je niet weet dat die collega het moeilijk heeft omdat dat niet wordt uitgesproken, of omdat die persoon dan denkt dat die dan minderwaardig is. Of aannames heeft dat die de enige is die hiermee worstelt, of dat het stom is om dat probleem te hebben.

Als je iets vervelends meemaakt, wordt je met jezelf geconfronteerd. Maar het zijn ook die momenten waar je het meeste van leert. Dat kan een burn-out zijn, of een overlijden, wat dan ook. Dat maakt je ook weerbaar. Als je succesvol bent en alles gaat je voor de wind, dat is allemaal prachtig, maar je leert er niks van.

Maar als die angsten er gewoon mogen zijn en als je die gewoon kan delen met elkaar. Hoe bevrijdend is dat? Liefde tussen collega’s en veiligheid waar je dat allemaal kan delen is heel helend. Naar jezelf, en ook wel naar anderen. Want niet iedereen is in staat om dat zomaar te delen. Ik heb ook wel gemerkt dat als je zelf heel open kan zijn over je eigen worsteling, dat mensen dan ineens kunnen zeggen: ‘Ow, dat ervaar ik eigenlijk ook.’ En vervolgens komt er dan wel een verhaal.

En dat kan prima online. Je hoeft er niet altijd te zijn om iemand op te vangen. Als iemand een probleem heeft en een luisterend oor nodig heeft, kan dat ook online of aan de telefoon. En desnoods ga je elkaar opzoeken in een park en houd je je netjes aan de regels, of niet. Dat moet iedereen zelf weten.

Wil jij ook de liefde met je collega’s laten opbloeien? Heel veel mensen vinden het moeilijk om zichzelf te zijn voor collega’s. Forceer niet dat je met elkaar de diepte in gaat. Op het Love Eiland in de virtuele wereld van Mibo stipt Roland deze onderwerpen aan, met de diepte die jullie aan kunnen. Klik hier om een intake in te plannen.